ประจำเดือน..!!

 

        ประจำเดือน (Menstruation)  หรือมักนิยมเรียกกันว่า  เมนส์  หรือ  ระดู  และ  รอบเดือน  คือภาวะที่เนื้อเยื่อบุภายในโพรงมดลูกหลุดลอกออกมาพร้อมกับเลือดบางส่วน  โดยเป็นผลมาจากการเตรียมความพร้อมสำหรับการตั้งครรภ์ในทุกๆรอบ  1  เดือนของร่างกาย  เมื่อไม่มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น  ร่างกายจะปรับสภาพเข้าสู่สภาวะปกติ  ส่งผลให้เนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกที่สร้างมารองรับตัวอ่อนหลุดลอกออกมากลายเป็นประจำเดือน  โดยมีฮอร์โมนสองชนิดคือ เอสโตรเจน (Estrogen) และ โปรเจสเตอโรน (Progesterone)  เป็นตัวควบคุมการสร้างและการหลุดลอกของเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูก  ซึ่งระดับฮอร์โมนทั้งสองจะมีความสัมพันธ์กับการตกไข่จากรังไข่   และในแต่ละรอบเดือนจะมีช่วงเวลาประมาณ 28 วัน  หรือในผู้หญิงบางคนอาจมีรอบเดือนในช่วงตั้งแต่ 21 – 35 วัน  ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล 

        โดยปกติผู้หญิงจะเริ่มมีประจำเดือนครั้งแรกในช่วงอายุ 12 – 13 ปี  ก่อนจะค่อยๆเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนในช่วงอายุประมาณ  45 – 55  ปี แต่ในบางกรณีที่มีอาการป่วยหรือได้รับการรักษาที่กระทบต่อรอบเดือนก็อาจทำให้ประจำเดือนหมดก่อนวัยได้เช่นกัน 

อาการของประจำเดือน

        ผู้หญิงมักมีประจำเดือนครั้งละ 3 – 5 วัน  หรือสูงสุดไม่เกิด 7 วัน เรียกว่าระยะประจำเดือน  หากมีรอบเดือนปกติมักจะมาตรงกันในทุกๆเดือน  ทั้งนี้ก่อนถึงช่วงมีประจำเดือน  ผู้หญิงบางคนอาจมีอาการของกลุ่มอาการก่อนมีประจำเดือน (Premensatrual Syndrome : PMS)  เป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน  ซึ่งอาจส่งผลทางร่างกายและจิตใจ ดังนี้ 

อาการทางร่างกาย

• ปวดศรีษะ
• ท้องอืด
• น้ำหนักขึ้น
• ท้องผูกหรือท้องเสีย
• รู้สึกเมื่อยล้า อ่อนเพลียมาก ไม่ค่อยมีแรง แม้ทำกิจกรรมธรรมดา
• ง่วงนอนผิดปกติ
• เป็นตะคริว หรือมีอาการปวดบริเวณกล้ามเนื้อ ข้อต่อ และหลังช่วงล่าง
• รู้สึกอยากอาหารมากกว่าปกติ
• ความต้องการทางเพศต่ำ 

อาการทางด้านจิตใจ และพิฤติกรรม

• มีอารมณ์ซึมเศร้า
• โกรธหรือหงุดหงิดง่าย และอาจมีพฤติกรรมก้าวร้าว
• อารมณ์แปรปรวน
• วิตกกังวลง่าย
• มีพฤติกรรมแยกตัวจากเพื่อน ครอบครัว หรือคนรอบข้าง
• ไม่มีสมาธิ ไม่กระตือรือร้น 

        เมื่อเข้าสู่ช่วงมีประจำเดือน หรือระยะประจำเดือนแล้ว  เลือดประจำเดือนจะเริ่มไหลออกมาพร้อมกับเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกที่หลุดลอก  และอาจมีอาการอื่นๆร่วมด้วย  เช่น  เจ็บหน้าอก  ปวดท้องประจำเดือนโดยรู้สึกปวดบีบบริเวณท้องหรือท้องน้อย  ซึ่งอาการเหล่านี้จะค่อยๆหายไปเมื่อหมดระยะประจำเดือน           

ลักษณะสีของประจำเดือน

สีของประจำเดือนสามารถบ่งบอกถึงระดับฮอร์โมนในร่างกายได้  โดยทั่วไปสีของประจำเดือนมีอยู่ 3 สีด้วยกัน หากมีสีหรือลักษณะแตกต่างไปจากนี้ถือว่าผิดปกติ 

• สีแดงเข้ม คล้ายน้ำแครนเบอร์รี่  บ่งชี้ว่ามีประจำเดือนปกติ
• สีแดงสด คล้ายแยมสตรอเบอรี่ บ่งชี้ว่ามีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนต่ำ ซึ่งอาจส่งผลให้มีอาการเมื่อยล้า อ่อนเพลีย ช่องคลอดแห้ง อารมณ์ทางเพศลดลง  และผมร่วง
• สีแดงคล้ำหม่น คล้ายบลูเบอร์รี่บด บ่งชี้ว่ามีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนสูง ซึ่งพบได้ในผู้หญิงที่มีประจำเดือนมากผิดปกติ 

อาการประจำเดือนมาไม่ปกติ

ควรสังเกตอาการช่วงที่มีประจำเดือนอย่างสม่ำเสมอ  บางครั้งการที่ประจำเดือนมาไม่ปกติอาจมีสาเหตุมาจาก  การเจ็บป่วยของร่างกาย เช่นเป็นไข้หรือไม่สบาย  ความเครียด  หรือจากการเดินทาง ซึ่งบางครั้งมีรูปแบบการนอนที่ผิดปกติไป  ผิดที่หรือผิดเวลา หรือเป็นช่วงที่ให้นมบุตรในช่วงแรกๆ  หรือการออกกำลังกายอย่างหนัก  แต่หากพบความเปลี่ยนแปลงของรอบเดือนหรือมีอาการผิดปกติติดต่อกันนานกว่า 3 รอบเดือน  ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที  เพื่อรับการตรวจอย่างละเอียด โดยอาการผิดปกติที่ควรสังเกต ได้แก่ 

• ปวดท้องมากกว่าปกติที่เคยเป็นในแต่ละเดือน
• ปวดบริเวณท้องช่วงล่างลงมา หรือปวดประจำเดือนอย่างรุนแรง  และปวดหลังส่วนล่างอย่างรุนแรงร่วมด้วย
• ประจำเดือนมานานกว่า 7 วัน
• ประจำเดือนมาช้าหรือมาถี่เกินกว่ารอบประจำเดือนปกติ
• ประจำเดือนเป็นลิ่มเลือดหรือเป็นก้อนเลือดหนา
• ประจำเดือนมามากกว่าปกติหรือต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อยผิดปกติ
• ประจำเดือนไม่มานานกว่า 2 เดือนโดยไม่ทราบสาเหตุ
• ประจำเดือนไม่มานานกว่า 2 - 3 เดือน ทั้งๆที่รับประทานยาคุมกำเนิดอย่างถูกต้อง
• ระบบขับถ่ายผิดปกติ ท้องอืด ท้องผูก หรืออาการท้องเสียบ่อยๆ ซึ่งอาจเกิดจากภาวะเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
• มีเลือดไหลออกมา แม้ไม่ได้อยู่ในระยะประจำเดือน หรือหลังการมีเพศสัมพันธ์
• เลือดประจำเดือนมีกลิ่นเหม็นกว่าปกติ อาจมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อรา  หรือเชื้อแบคทีเรียภายในช่องคลอด
• อารมณ์แปรปรวนอย่างมาก
• มีไข้สูงหรือรู้สึกไม่สบายอย่างเฉียบพลันหลังจากใช้ผ้าอนามัยแบบสอด
• เด็กผู้หญิงอายุ 13 -14 ปีแล้ว แต่ไม่มีทรวงอกหรือขนอวัยวะเพศ
• เด็กผู้หญิงในวัยเจริญพันธุ์ที่มีประจำเดือนช้ากว่าอายุ 15 ปี
• เด็กผู้หญิงอายุ 16 ปี แต่ยังประจำเดือนยังไม่มา (ถือว่าผิดปกติมาก) 

การดูแลตัวเองในช่วงมีประจำเดือน

ในช่วงระหว่างการมีประจำเดือน  กล้ามเนื้อที่มดลูกจะบีบและคลายตัวมากกว่าปกติ  ทำให้ผู้หญิงอาจรู้สึกไม่สบายหรือปวดเกร็งบริเวณท้องน้อยได้  ซึ่งมีวิธีบรรเทาอาการปวดดังนี้ 

• การประคบร้อนด้วยถุงน้ำร้อน
• การรับประทานยาในกลุ่ม NSAIDs ได้แก่

- ยาเมเฟนามิค แอซิด (Mefenamic Acid)
- ยานาพรอกเซน (Neproxen)
- ยาระงับอาการปวดอื่นๆ 

        ทั้งนี้หากมีอาการปวดประจำเดือนมากจนกระทบต่อชีวิตประจำเดือน ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่อาจส่งผลให้ปวดมากขึ้น  และพักผ่อนให้มาก หรือหากิจกรรมที่ช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายและบรรเทาอาการปวด  เช่น  การฝึกหายใจ  โยคะ หรือไทชิ  นอกจากนี้การเพิ่มกิจกรรมการออกกำลังกายอย่างเหมาะสมก็สามารถช่วยลดอาการปวดประจำเดือนได้เช่นกัน  หากอาการรุนแรงขึ้นหรือเรื้อรังผิดปกติ  ควรไปพบแพทย์ทันที  เพราะอาการปวดท้องนั้นอาจเป็นสัญญาณบ่งบอกปัญหาสุขภาพได้ 

อาการแทรกซ้อนของประจำเดือน

ประจำเดือนเป็นภาวะปกติที่ไม่เป็นอันตรายต่อผู้หญิงแต่อย่างใด  หากประจำเดือนมามากหรือนานกว่าปกติ  อาจทำให้เกิดภาวะมีเลือดประจำเดือนมากผิดปกติ  ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆได้ เช่น 

• โรคโลหิตจาง การสูญเสียเลือดจากประจำเดือนมากเกินไป อาจส่งผลให้ร่างกายมีปริมาณเม็ดเลือดแดงลดลง  และต้องการธาตุเหล็กในการผลิตฮีโมโกลบิน (Hemoglobin) มากขึ้น  ซึ่งหากร่างกายไม่ได้รับธาตุเหล็กที่เพียงพอก็จะทำให้เกิดโรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กในที่สุด โดยอาการของโรคโลหิตจางที่สังเกตเห็นได้ชัดคือ อ่อนเพลียและเหนื่อยง่ายผิดปกติ
• อาการปวดประจำเดือนที่รุนแรง การมีประจำเดือนมากผิดปกติจะส่งผลให้ผู้หญิงปวดประจำเดือนรุนแรงยิ่งขึ้น  จนทำให้วิธีบรรเทาอาการด้วยตนเองอย่างการประคบร้อนและการรับประทานยาระงับปวดนั้นใช้ไม่ได้ผล  อาจต้องเข้ารับการตรวจทางการแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่ชัดเจน  และเพื่อการรักษาต่อไป 

        จาปินขอร่วมสนับสนุนให้ผู้หญิงทุกคนมีสุขภาพดีทั้งภายในและภายนอก  ด้วยเครื่องผลิตน้ำดื่มไอวอเตอร์ (iWater) ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพของทุกคนในครอบครัวที่มอบให้ทั้ง  ความสะอาด ปราศจากเชื้อแบคทีเรีย  และคงไว้ซึ่งแร่ธาตุที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย  เช่น แคลเซียม แมกนีเซียม โพแทสเซียม เพื่อให้ผู้หญิงทุกคนมีสุขภาพดีตลอดไป